— 25 Ağustos 2021, Çarşamba 08:00

Modern Geliştiricinin Olmazsa Olmazları

Çağa Ayak Uydurmak

görüş fikir

Yıl 2021, bir sürü yeni teknoloji, yeni programlama dili, platformlar, araçlar, işletim sistemleri, bilgisayarlar… Peki çağa ayak uydurmuş modern bir geliştirici misiniz?

“Ben geliştiriciyim”, ya da “Ben bilgisayar programcısıyım” diyen bir kişinin acaba olmazsa olmazları neler olmalı? Kendimde gördüğüm, benden daha tecrübeli ya da daha iyi programcılarda gördüğüm, yeni başlayan ama zehir gibi işini bilen gençlerde gördüğüm şeyleri derleyip topladım.

Bakalım siz kendinizde hangilerini bulacaksınız, ya da acaba ben hangi konuları atlamışım hep birlikte bakalım.

İngilizce Bilmek

Öğrenilmesi gereken ilk şey: İngilizce.

Bence bu işin ilk ama ilk kuralı bu. Ne kadar bilmek lazım? En azından okuduğunu anlayacak kadar bilmek lazım. Peki bir sonraki aşaması? Yazabilecek kadar bilmek lazım. Peki bir sonrası? Dinleyebilecek kadar bilmek lazım. Son kademe ise konuşacak kadar bilmek lazım.

Sadece okuduğunuzu anlarsanız, en azından, arama yaptığınızda, stackoverflow.com’da cevabı bulduğunuzda ya da GitHub’da kaynak koda baktığınızda, açık issue’ları okuduğunuzda konuyu anlar ve çözüm yolunu bulursunuz…

Yazabildiğinizde siz de soru sorabilirsiniz. Issue açarsınız, PR açarsınız, yorum yazar soru sorarsınız…

Dinleyebildiğinizde YouTube’da bulunan tonlarca geliştirme videosunu izlersiniz, anlarsınız. Screencast izlemek ya da Podcast dinlemek sizin için yemek yemek, su içmek gibi olur…

Konuşabildiğinizde ise artık başka bir boyuta geçersiniz. Konferanslara gidersiniz, orada yabancılarla sohbet edersiniz. Belkide siz artık uluslararası konferanslarda konuşmacı olursunuz…

Eğer İngilizce’yi halen çözemediyseniz bence bunu ilk iş olarak halledin.

Kullandığınız İşletim Sistemine Hakim Olmak

Her ne işletim sistemi kullanıyorsanız, onunla ilgili genel bir bilgi ve hakimiyete sahip olmanız lazım.

Eğer Windows kullanıyorsanız, sıfırdan kurabilecek kadar bilginiz olmalı. Belli konfigürasyonların nereden yapıldığını bilmeniz lazım. Windows’a sonradan gelen Windows Subsystem Linux hakkında da bilgi sahibi olmak işleri kolaylaştırabilir.

Eğer Unix/Linux tabanlı bir işletim sistemi kullanıyorsanız (ki bence kullanmalısınız) genel yapıya hakim olmalısınız. Paket yöneticileri, komut satırı bilgisi, yardımcı araçların kurulumu ve konfigüre edilmesi gibi konuların biliniyor olması gerek.

Eğer macOS kullanıyorsanız ve nix tabanlı araçlar kullanıyorsanız, bu araçların diğer işletim sistemlerindeki ya da macOS’daki kurulum ve farklılıklarından haberdar olmanız lazım. macOS BSD General Commands ile birlikte gelir. Yani macOS’un içinden çıkan ls shell komutu ile Ubuntu’nun içinden çıkan ls farklıdır. Bu farkı biliyor olmanız gerekir.

Linux/macOS kullanıcısıysanız Homebrew’dan haberdar olmalı, macOS kullanıcısıysanız yine aynı şekilde Cask’i biliyor olmanız hayatınızı kolaylaştırır.

Terminal ve SHELL Tercihleri

Hangi işletim sisteminde olursanız olun, mutlaka o sistemin kernel’a açılan bir kapısı olacaktır. Bu kapı da Terminal türevi uygulamalar üzerinden olur. Yani işletim sistemine komut göndermek ya da bilgisayarı programlamak için grafik arayüzü dışında da bir dünya olduğunu mutlaka bilmeniz ve kullanmanızı öneriyorum.

Eğer Windows kullanıyorsanız, Console ya da PowerShell ya da başka ne varsa onu kullanmayı öğrenmelisiniz. Komutlar hakkında nasıl yardım alacağınızı, dokümantasyon olarak nereye bakacağınızı, hangi sitelerden bilgi alacağınız mutlaka bilmeniz gerekiyor.

Eğer Linux ya da macOS kullanıyorsanız, neden Terminal’i ya da iTerm’ü ya da başka bir terminal client’ını kullandığınızı iyi bilmeniz gerekiyor. Nasıl konfigüre edildiğini, nasıl özelleştireceğinizi de bilmelisiniz.

Hangi shell’i kullanıyor sunuz? Bash’mi? ZSH’mi? ya da Fish’mi? Sadece moda ya da popüler ya da işletim sisteminden default olarak çıktı için değil, işinize yaradığı için tercih yapmalısınız. Diğer shell’leri de tecrübe etmeli, hangisiyle daha rahat ve verimli çalıştığınızı bulmalısınız.

Shell Komutları

Bu komutlar neler? Komut hakkında nasıl yardım alabilirim? man-pages nedir? built-in komutlarla ilgili yardım nasıl alınır? Hangi siteler, geliştiriciler takip edilir, dotfiles nedir? Sizin dotfiles’ınız var mı? bashrc ya da zshrc ne işe yarar? Environment Variables diye bir şey duydunuz mu? Nedir? Ne işe yarar? ls ile \ls arasında ne fark var? gibi aslında çok temel konular hakkında bilgi sahibi olmak gerekir.

$PATH değişkeninin ne işe yaradığını, path’e nasıl ek yapıldığını, foo/:${PATH} ile ${PATH}:foo/ arasındaki farklı biliyor olmalısınız.

En azından şu komutları hayatınızda bir kez olsun kullanmış olun:

alias
ls
cd
chmod
chown
mv
rm
cp
scp
mkdir
cat
cut
tar
history
source
touch

Build tool’larına make, rake, ant, gulp ve benzerlerine aşina olun.

`git` Revizyon Kontrol Aracı

2021 yılında bir frontend ya da backend ya da sistem programcısının mutlaka ama mutlaka git revizyon kontrol aracından haberdar olması ve kullanmayı biliyor olması gerekir.

Bu aracı komut satırından kullanmayı bilmek bence çok büyük artı. Herhangi bir arayüze ihtiyaç duymadan (IDE, Editör ya da özel uygulaması olmadan) kullanabilmek…

Git nasıl konfigüre edilir, nasıl özelleştirilir? Kendi konfigürasyon dosyanız, ayarlarınız, kısa yollarınız (alias) bunlar da artık olmazsa olmazlardan.

Branch’lerle çalışmak, conflict çözmek, rebase ya da interactive rebase , short commit log, tag gibi konuların çoktan öğrenilmiş ve kullanılıyor olması gerekir.

Gündelik git komutları git help everyday ile öğrenebilirsiniz. En azından şu komutlara aşina olmak gerek;

git help KOMUT
git init
git clone
git log
git status
git commit
git branch
git checkout
git stash
git merge
git rebase
git pull
git push

GitHub / GitLab / BitBucket Hesabı

Geliştiricinin mutlaka bu platformların en az birinde hesabı olması, orada ilgilendiği, sevdiği ya da merak ettiği açık-kaynak projeleri, geliştiricileri takip etmesi gerekir.

Mümkünse kendi çalışmalarını paylaşmalı, olabiliyorsa projelere katkı sağlamalıdır.

Ben kendi adıma, özgeçmiş ya da cv/resume incelemek yerine, adayın GitHub ya da muadili hesabını görmek istiyorum. Neden?

Acaba hangi projeleri star’lamış? Yani aday ne tür projeleri takip ediyor?
Kimleri takip ediyor?
Fork yaptığı repo var mı?
Katkı yaptığı repo var mı?
Kendi yazdığı projeleri var mı?

İlk iki madde en önem verdiğim maddeler.

SSH, PUBLIC/PRIVATE KEY

Geliştiricinin ssh aracını komut satırından kullanabiliyor olması, revizyon kontrol platformlarına git+ssh:// protokolünden bağlanabiliyor olması, mutlaka public/private ssh key’i olup bu platformlara ssh-key üzerinden bağlanabiliyor olması gerekir.

SSH Key’in ssh-keygen ile nasıl oluşturulduğunu bilmelidir. ssh-agent’ı duymuş ve biliyor olması gerekir.

Commit’lerin GPG ile İmzalanması

Modern bir geliştiricinin yaptığı commit’lerin imzalı olması gerekir. Bunu bir külfet ya da bir angarya olarak görmeyin lütfen.

gpg --gen-key
gpg --full-generate-key
gpg --list-secret-keys
git commit -S
git tag -s
git tag -v

Text Editör ya da IDE Tercihi

Her ne kullanıyorsanız kullanın, mutlaka kullandığınız aracın nasıl konfigüre edildiği hakkında bilginiz olsun. Nasıl özelleştirebilirsiniz? Eğer extension ya da plugin desteği varsa kendi ihtiyacınıza uygun nasıl extension ya da bundle ya da snippet geliştirebileceğinizi bilmeniz sizin için iyi olur.

Eğer vim kullanıyorsanız nasıl konfigüre edildiğini, nasıl ihtiyacınıza uygun ek bir özellik yapabileceğinizi bilmeniz gerekir. Örneğin VueJS geliştiriyor ve Visual Studio Code kullanıyorsanız, gereken extension’ları paketleri biliyor ve kullanıyor olmanız gerekir.

Eğer Geliştiriciyseniz

Markdown’ı mutlaka biliyor olmalısınız. README dosyası yazabilmelisiniz. Doğru commit mesajı yazabilmelisiniz. GitHub ya da Jira gibi araçlar kullanıyorsanız commit mesajları ile platformlar arasındaki entegrasyonu bilmelisiniz.

README dosyasını ilk önce kendiniz için yazın. Nelere ihtiyaç var? Yerel geliştirme için hangi platforma, neleri kurmak lazım? İlave hangi araçları kurmak ve ayarlamak lazım? Geliştirme süreci nasıl? Testler nasıl çalışıyor? Production ortamına kurmak için nelere dikkat etmek, neleri kurmak lazım? Secret’lar, environment variables kimde? nerede? Bu dokümanı okuyan kişinin soracağı hiçbir soru kalmamalı.

Genel kültür olarak ilgilendiğiniz kütüphane, dil, araç ya da framework’ü kimler yazmış? Ne zaman çıkmış? Kaç yıldır geliştiriliyor? O kulvarda yerli yabancı kimler var? O kişileri GitHub’dan, Dev.to’dan takip edin, Twitter, Medium ya da kişisel bloglarına ara ara bakın, YouTube kanalları varsa üye olun.

Mail gruplarına, weekly bültenlere üye olun, Reddit’de illaki bir kanalı vardır, oraya üye olun. Hacker News’u takip edin, en azından SHOW HN’ye her gün bir girin.

Sormaktan ve paylaşmaktan çekinmeyin. “Acaba benim kodu beğenirler mi?” demeyin, asla kibir ve kompleks yapmayın. Unutmayın ki hep sizden daha iyiler olduğu gibi daha düşük seviyede de geliştiriciler olacak.

Bildiğiniz bir konu ile ilgili bir makale önünüze düşerse “Amaaan, ben zaten bu konuyu çok iyi biliyorum” diyip pas geçmeyin. Mutlaka hızlıca göz atın ya da ilk fırsatta videosu varsa izleyin. Bunu bir zaman kaybı olarak görmeyin.

Geliştirdiğiniz uygulamayı deploy etmeyi öğrenin. En azından minimum seviyede bir sunucuya ya da cloud platformuna nasıl uygulamayı yollar ve çalıştırırsınız bunu bilin!

Hangi dil ya da platformda geliştirme yapıyorsanız mutla yazdığınız kodu test etmeyi, test yazmayı öğrenin ve kendinizi test yazmaya zorlayın. Test yazmayı bir zaman kaybı gibi görmeyin. Kod yazmaya önce test yazarak başlayın ve uygulamayı testlere göre şekillendirin.

Güvenlik konusunu yabana atmayın. Güvenli uygulama geliştirmek için gereken bilgileri edinin.

Eğer Frontend Geliştiricisiyseniz

npm, yarn gibi paket yöneticilerinden haberdar olmalı, node paketi nasıl geliştirilir? nasıl dağıtılır fikir sahibi olunmalıdır. Ne yazıyorsanız, mutlaka o şeyin kod geliştirme kılavuzunu yani style guide ya da convention guide’ını okumuş ve takip ediyor olmalısınız.

Eğer bir API backend’i ile iletişim kuracaksanız Postman, curl, httpie gibi http araçlarını biliyor ve kullanıyor olmanız, REST, REST-ful gibi kelimeleri hatta kavramları bilmeniz, http-verb’ler, hangi metod’da hangi response status code, response’da gelen json’ın yapısı gibi konuların da çoktan çözülmüş olması gerekir.

Browser’ların içinden çıkan dom inspector, console, dev tools ve benzeri araçları kullanmayı ve özelleştirmeyi bilmek de önemlidir.

Eğer Backend Geliştiricisiyseniz

Python, Ruby, Golang, PHP, ASP.NET, Rust, Java, C, C++ başka ne var? Hangi dilde geliştirme yapıyorsanız mutlaka o dilin geleneklerine uyun.

İlgili dilin; linter, checker, formatter araçlarını kullanın, mümkünse kullandığınız editörle entegre edin.

Mesela, node ve Express ile bir uygulama geliştiriyorsanız, mutlaka Express’in kaynak koduna üstün körü bile olsa bir göz atın. Bu django olur, rails olur, flask olur, laravel olur. Ne olduğu hiç farketmez, yeterki göz atın kaynak koda.

Artık hayatımızda container’lar, cloud build işlemleri var. Bir devOps kadar olmasa da mutlaka nasıl çalıştıkları hakkında bir fikrimiz olmalı. Geliştirdiğimiz bir uygulamayı container içinden nasıl çalıştırabileceğimizi bilmemiz gerekiyor. Dockerfile ya da docker-compose.yml hayatımızın bir parçası olmalı.

Eğer Mobil Geliştiricisiyseniz

Mutlaka kod geliştirme kılavuzlarını okuyun!

iOS ya da Android ya da başka bir platform, mutlaka uygulamayı nasıl paketleyeceğinizi, nasıl test edeceğinizi, store’lara nasıl yükleyeceğinizi öğrenin.

Not Tutun!

Mutlaka not tutun. Kendinize private bir repo açın. Konulara göre Markdown formatında notlar alın. Çözdüğünüz sorunları, bulduğunuz cevapları, ufak tefek kod parçacıklarını buraya atın.

notes/
    python.md
    golang.md
    bash.md
    ruby.md
    :
    :

Markdown içinde farklı farklı code snippet’ları kullanabildiğiniz için, örneğin:

# AppleScript Tips

iTunes’dan müzik çaldırmak

```applescript
tell application "iTunes"
    --get the name of every playlist
    --get the duration of playlist "Music"
    --get the count of tracks
    --get the name of every track
    --play track "Shadows"
    --stop (play)
end tell
```

ya da;

# Django Notlarım

```bash
$ virtualenv -p $(which python3.5) ~/.virtualenvs/myenv
$ source ~/.virtualenvs/myenv/bin/activate
```

## Django’nun çalışma mimarisi

                    Browser
                    ↓             ↑
    (Http Request)  URL routing   |
                    ↓             |
                    View/MiddleWare        ⇄   Template/Form
                    ↓      ↑
                    Model/O.R.M
                    ↓      ↑
                    Database

## Data Persistence (Verinin devamlılığı)

    Python/User code
    |
    Django O.R.M
    |
    Database

gibi hem kod parçası hem de text saklama şansınız olur.

Özetle, tüm bu sayfa yazanlar bir tavsiye/öneri niteliğinde. Örneğin git yayınlanalı 16 yıl oldu. Versiyon 2.32.0. Geriye dönüp baktığımda, bu 16 yıllık süreçte, git’de akıllara durgunluk verecek değişiklikler olmadı. Evet bir sürü yeni özellikler geldi ama 2005 Aralık ayında kullandığım komutlarla bugün kullandıklarım arasında uçurum yok.

Yani git bence artık demirbaş listesinde. Belli bir seviyede bilip öğrendikten sonra, emekli olana kadar hep kullanacağınız bir araç.

Programcılık insanın içinde yanan bir ateş. Ateşi hiç söndürmeden canlı tutmak bizim elimizde. Öğrenme hiçbir zaman bitmiyor, bu da bizim mesleğin bence en zevkli kısmı…

İçimizdeki ateşin hiç sönmemesin!

Fotoğraf Kredileri

Fotoğraflar unsplash.com sitesinden alınmıştır.